Malowanie czołgów niemieckich w latach 1939-40

Malowanie czołgów niemieckich w latach 1939-40 stanowi pewnego rodzaju problem. Większość fotografii czarno-białych i duża część kolorowych wydaje się pokazywać pojazdy pomalowane jednolicie w ciemnoszarym kolorze. Wśród modelarzy kolor ten nazywany jest Panzergrau lub Tank Grey. Jednak zgodnie z oficjalnymi zarządzeniami/instrukcjami Wehrmachtu do 1940 r. w armii niemieckiej obowiązywał dwukolorowy schemat malowania. Po raz pierwszy spotkałem się z kamuflażem dwubarwnym gdy firma Battlefront producent systemu bitewnego Flames of War wydał podręcznik zawierający listy armii na początkowy okres wojny - Blitzkrieg. Podręcznik obejmuje działania wojenne w latach 1939-40, a więc wojnę obronną Polski 1939 oraz kampanię francuską. Modele pojazdów niemieckich pokazane w tym podręczniku mają maskowanie dwubarwne.
W związku z tym, postanowiłem zrobić małe dochodzenie. Przejrzałem kilka stron, do których linki poniżej oraz parę książek poświęconych malowaniu wozów bojowych i udało mi się znaleźć ciekawe informacje, które może bardziej przybliżą problem kamuflażu dwu/jednobarwnego.

1. Strona razorboyminiatures podaje:

"Wehrmacht/SS Vehicle Colours

1935-1939 Anthrazitgrau Base Colour 

RAL 7016 Anthrazitgrau Factory Base Coat 70898 

RAL 8002 Signalbraun Disruptive Pattern 70926 

Vehicles drafted in 1939 were painted in this pattern. The base colour dominated the disruptive pattern by a factor of 2 to 1, with soft contours between colours. 

1940 Panzergrau Base Colour 

Panzergrau (HM 1940, Nr. 864 of 31.06.1940) 

RAL 7021 Schwarzgrau Factory Base Coat 70862 

Panzergrau replaced the earlier two-colour pattern in 1940, in order to save paint. Panzergrau was discontinued in February of 1943. 

Vehicles in operation were not to be repainted. Instead, camouflage paste was used to create two and three colour patterns over the Panzergrau base colour. Armoured vehicles at Kursk in 1943 are documented in Panzergrau with Dunkelgelb patches, typically in the recommended ratio of 2 to 1. " 

Jak widać autor strony podaje oprócz palety barw RAL także, numery farb wg Vallejo. Nie ustrzegł się jednak błędu w podaniu daty rozkazu a raczej wytycznych Dowództwa Wojsk Lądowych - czerwiec ma tylko 30 dni. Rozkaz był wydany 31.07.1940 r.

2. Strona panzerworld podaje:

"Pre-war, 1927-1937

Between 1927 and 19 July 1937, German tanks were painted in the Buntfarbenanstrich (colorful paint pattern). The pattern used three colors: RAL Nr. 17 Erdgelb-matt (matte earth yellow), RAL Nr. 18 Braun-matt (matte brown), and RAL Nr. 28 Grün-matt (matte green). The colors were sprayed onto the vehicle in the wavy pattern, with a different pattern for each vehicle. The borders were to be either feathered, or bordered by one to three centimeter wide stripes of RAL Nr. 5 Schwarz-matt (matte black).

Early-war, 1937-1940

On 19 July 1937, it was ordered to change the camouflage pattern to Dunkelbraun Nr. 45 (dark brown) and Dunkelgrau Nr. 46 (dark gray), with feathered edges. Vehicles already painted in the Buntfarbenanstrich were not to be painted in the new pattern, unless they were to be re-painted anyway.

On 7 November 1938, it was ordered that all vehicles were to be re-painted by the individual units. At the same time, it was specified that the pattern should be a base coat of Dunkelgrau, with one-third of the vehicle covered in Dunkelbraun.

The dark brown color was very dark, making it very difficult to distinguish the colors on black-and-white photographs. Most photographs therefore appear to show the vehicles painted in a monotone pattern.

[...] 

After 12 June 1940, units stopped buying paint directly from the suppliers. Instead, paint was issued directly to the units, with Dunkelgrau being the only issued color. On 31 July 1940, to save paint, it was ordered that armor should only be painted Dunkelgrau. On 10 February 1941, the RAL colors were re-numbered, with Dunkelgrau Nr. 46 becoming Dunkelgrau RAL 7021." 

Pytanie, czy rozkaz był z 31.06 czy z 31.07.1940 (obydwa źródła podają różne daty)? Raczej lipca - czerwiec w 1940 r. miał chyba też 30 dni

A w mojej ulubionej książce, Bruce Culver, Bill Murphy: Panzer Colours. Camouflage of the German Panzer Forces 1939-45 jest napisane:

"In 1935, the new Wehrmacht standardized a new basic scheme for all large items of military equipment, including all vehicles and large weapons. The colour were dark gray and dark brown, and the proportion of colour to be used was 2/3 gray to 1/3 brown, covering equipment in random patterns, usually applied as a "cloud" effect or in large patches. [...]

Late in 1939, a new specification was promulgated, changing the official vehicle colour scheme. In order to save supplies of paint, vehicles and equipment - previously painted dark gray and dark brown - were to be painted in overal dark grey. It is probable that this order was not completely carried out of before the invasion of Poland on 1 September 1939. After the Polish compaign had ended, the winter of 1939/1940 was spent in repairing damaged vehicles, bringing the new Panzer Divisions up to strength and replacing many obsolete tanks and vehicles with more advanced types. By the Spring of 1940, most vehicles were painted in the single color dark gray. HM 1940, no. 864, dated July 31, 1940 standardized this order for all vehicles and heavy equipment."

Tyle znane mi źródła  

A jaki był stan faktyczny? Śledząc forum Modelarstwo z pasją znalazłem wątek zwierający bardzo ciekawe źródło - brytyjską instrukcję z lipca 1940 r. (a więc po upadku Francji) dotyczącą rozpoznawania wojsk niemieckich. Poniżej jej kopia:

Istotny jest ostatni akapit pierwszej strony. Pytanie tylko, jak dokładnie działał wywiad brytyjski w obliczu klęski i konieczności opuszczenia kontynentu w popłochu, i czy mowa faktycznie o wszystkich pojazdach, czy tylko o części z nich. Bo instrukcja wskazuje na "wszystkie" - "All German service vehicles are pained in very dark dull gray with a dark brown disruptive designe which is only visible at short distances".

O ile to zdanie brzmi pewnie, to już w odniesieniu do krzyży użyto określenia "prawdopodobnie". Stąd mogą pojawić się pewne wątpliwości co do precyzji tej instrukcji. "Armoured fighting vehicles will probably carry a black cross outlined in withe". Być może instrukcja powstała jako synteza informacji z pola walki i danych o nowych niemieckich rozkazach dotyczących oznakowania pojazdów. Jeśli tak, w armii niemieckiej wciąż jeszcze formalnie obowiązywał rozkaz o dwubarwnym malowaniu. Rozkaz formalizujący stosowanie od pewnego czasu jednobarwnego malowania pojawił się po zakończeniu kampanii francuskiej.